Þungunarprófið er jákvætt - til hamingju þú átt von á barni!
Hér má sjá sundurliðun um það sem gerist hjá þér og barninu í hverri viku meðgöngu.

Í lok þessarar viku klárast síðustu blæðingarnar í bili! Þegar talað er um meðgöngulengd í vikum er nefnilega talið frá fyrsta degi síðustu blæðinga.  
Áætlaður fæðingardagur
Allar ófrískar konur fá áætlaðan fæðingardag reiknaðan út, þ.e. hvenær reiknað er með að barnið fæðist, þrátt fyrir að í rauninni hitti fæst börn á þann fæðingardag. Reyndar eru aðeins 6% barna sem fæðast á áætluðum fæðingardegi. Eitt er þó víst, öll börn fæðast á afmælisdeginum sínum. Áætlaður fæðingardagur er reiknaður út á tvennskonar hátt. Annað hvort út frá fyrsta degi síðustu blæðinga, ef maður veit hann, eða með hjálp sónars. 

Yfirleitt er miðað við fyrsta dag síðustu blæðinga fram að 12 vikna sónar, en þá tekur dagsetningin sem er reiknuð út þarvið. Ef þú hefur orðið ófrísk með hjálp glasafrjóvgunar eða tæknifrjóvgunar þá veistu nákvæman tíma getnaðarins og þá er áætlaður fæðingardagur reiknaður út frá honum.

Kaflinn er skrifaður fyrir ykkur sem eigið von á tvíburum. Lesturinn getur verið góð leið fyrir verðandi foreldra til að fylgjast með meðgöngunni.
Allar ófrískar konur eru mismunandi og lýsingarnar eru til hliðsjónar en ekki staðreyndir. Ef lýsingin á ákveðinni viku passar ekki fyrir ykkur, lesið þá vikurnar í kring. Sumar tvíburamæður finna hreyfingar í 16. viku, aðrar ekki fyrr en í 20. viku og hvortveggja er eðlilegt. 

Sumar finna fyrir fyrirvaraverkjum frá 14. viku, aðrar bara allra síðustu vikurnar og sumar  finna alls enga fyrirvaraverki. Ef þú finnur fyrir skyndilegum breytingum eða einhverju undarlegu á meðgöngunni, hafðu þá samband við ljósmóðurina þína eða lækninn. Tvíburameðganga hefur aukna áhættu miðað við meðgöngu einbura og þrátt fyrir að flestar tvíburameðgöngur gangi eðlilega fyrir sig er ástæða til að fara sérstaklega vel með sig og vera vakandi fyrir breytingum.

Öll fóstur þroskast eins á fyrstu mánuðunum. Eftir 20. viku getur þyngd og stærð verið mjög mismunandi. Sum börn geta vegið 3700 grömm við fæðingu við 40 vikur og önnur 2700 grömm og hvort tveggja er innan eðlilegra marka. 

Almennt vex fóstrið mest á lengdina í þriðja til fimmta mánuði, u.þ.b. 5 sm á mánuði en þyngdin eykst mest í áttunda og níunda mánuði, u.þ.b. 800 g á mánuði. Höfuðið stækkar mest í byrjun meðgöngunnar og í þriðja mánuði er höfuðið tæplega helmingurinn af stærð barnsins. Í fimmta mánuði er höfuðið einn þriðji af stærð þess og við fæðingu er höfuðið einn fjórði af stærð þess. Í þessum köflum eru upplýsingar um meðalstærð og –þyngd fósturs skráð en þau geta auðvitað verið bæði stærri eða minni án þess að nokkur vandamál séu til staðar.

Öll fóstur þroskast eins á fyrstu mánuðunum, þar á meðal tvíburar. Eftir 20. viku getur þyngd og stærð verið mjög mismunandi. Sumir tvíburar geta vegið 3700 grömm við fæðingu við 38 vikur og önnur 2500 grömm og hvort tveggja er innan eðlilegra marka. Almennt vaxa fóstrin mest á lengdina í þriðja til fimmta mánuði, u.þ.b. 5 sm á mánuði en þyngdin eykst mest í áttunda og níunda mánuði, u.þ.b. 700 g á mánuði. Höfuð tvíburanna stækkar mest í byrjun.

Í lok þessarar viku verður egglos! Egg mánaðarins er losað úr öðrum eggjastokknum og ferðast niður eftir eggjaleiðaranum. 

Frjóvgun getur orðið ef sæði á greiða leið inn í legið í kringum egglosið.

Eggið er á leið sinni niður eggjaleiðarann í rólegheitum þegar sæði sem verður á vegi þess syndir inn í eggið og þau verða að einni frumu. Sú fruma skiptir sér í tvær og þær skipta sér í fjórar og svo koll af kolli. Þetta fjórvgaða egg eða fósturvísir tekur sér u.þ.b. 4 daga til að ferðast niður í legið. Nokkrum dögum seinna tekur það sér svo bólfestu í legslímunni. Nú er fósturvísirinn u.þ.b. 200 frumur. Innri hlutinn er fósturvísirinn sjálfur en ytri hlutinn er það sem verður að fylgjunni sem mun næra barnið og vatnsbelgnum sem mun innihalda hlýtt og notalegt legvatn sem barnið mun fljóta í.

Fósturvísirinn skýtur rótum í legslímunni og lagður er grunnur að því kerfi sem þróast í fylgju.

Í byrjun 3. viku, reiknað út frá fyrsta degi síðustu blæðinga, losnar egg úr eggjastokknum og berst niður eggjaleiðarann að leginu. Ef eggið frjóvgast á fyrstu 12-18 klukkustundunum verður það að litlum fósturvísi. Í flestum tilvikum verður eitt egg og ein sæðisfruma að einu fóstri en í 3-4 tilvikum af hverjum 1000 sjálfkrafa þungunum, skiptir eggið sér eftir frjóvgunina og verður að tveimur litningalega eins fóstrum þ.e. eineggja tvíburum.

Ef þú tilheyrir þeim hópi kvenna sem frá náttúrunnar hendi losar fleiri en eitt egg við egglos, getur hvert egg frjóvgast af einni sæðisfrumu og þú væntir tvíeggja tvíbura. Þetta gerist í 7-11 skipti af hverjum 1000 sjálfkrafa þungunum. Ef þú ert á hormónameðferð, losna oft fleiri en eitt egg og líkurnar á tvíeggja tvíburum því meiri. Tvíeggja tvíburar hafa ekki líkara genasafn en hver önnur systkini þ.e. 50% eins.
Hvert egg inniheldur einn X litning en sæðisfruma getur innihaldið annað hvort X eða Y litning. Þess vegna er það faðirinn og hans sæðisfruma sem ræður kyni barnsins. Ef sæðisfruma með X litning frjóvgar egg verða kynlitningarnir XX sem er alltaf stelpa. Ef sæðisfruma með Y litning er sú heppna, verða kynlitningarnir XY sem er alltaf strákur.

Eineggja tvíburar eru alltaf af sama kyni þar sem eggið skipti sér eftir frjóvgunina sem ákveður kynið. Tvíeggja tvíburar hafa orðið til úr sitthvoru egginu og sitthvorri sæðisfrumunni og þar af leiðandi geta tvíeggja tvíburar verið af sama eða sitthvoru kyninu. Óháð því hvernig frjóvgunin átti sér stað og hve mörg egg og sæðisfrumur hafa komið þar að máli ert þú nú barnshafandi!

Þegar egg og sæðisfruma renna saman, leggja þau hvert um sig til gen frá móður og föður. Um leið og frjóvgunin er yfirstaðin byrjar frjóvgaða eggið að þroskast til eins eða fleiri barna sem á þessu augnabliki er ekki stærri en tveir títuprjónshausar. Þrátt fyrir smæðina er genasafn fóstursins og kyn þegar ákveðið. Ef þú væntir eineggja tvíbura þá mun eggið skipta sér í tvö fóstur í þessari viku. Á leið niður eggjaleiðarann í átt að leginu myndar hið nýfrjóvgaða egg fálmara sem geta fest sig í slímhúð legsins þegar líður undir lok vikunnar.

Þú færð ekki blæðingar eins og þú ert vön vegna þess að þú ert barnshafandi og hormónaframleiðsla þín hefur breyst. Kannski getur þú fundið fyrir að þú ert ófrísk. Kannski eru fyrstu þungunareinkennin að þú verður mjög næm fyrir ákveðinni lykt, sígarettureyk, kaffi eða öllu mögulegu öðru. Margar upplifa til dæmis að þær geta skyndilega ekki þolað lyktina af uppáhalds ilmvatninu sínu.

Fósturvísirinn hefur tekið sér bólfestu í slímhimnu legsins og stækkar með hverjum degi sem líður en er þó enn það smár að hann myndi ekki sjást með berum augum. Eggjastokkarnir framleiða nú mikið af hormóninu Prógesteron sem styrkir enn frekar slímhimnu legsins. Fósturvísirinn fær næringu úr æð í slímhimnunni og utan um hann byrjar fylgjan nú að myndast.  Það vottar fyrir þarmagöngum, lungum og taugakerfi. Jafnframt leggja vissar frumur drög að myndun húðar, vöðva og æða. Kyn barnsins, háralitur, augnlitur og fleiri erfðafræðilegir þættir voru allir ákveðnir í upphafi og verður ekki breytt.

Frjóvgaða eggið/in hefur fest sig í slímhimnu legsins og þar sem það/þau sitja föst mun fylgjan vera framvegis. Fóstrin hafa nú þegar forstig af húð, meltingarvegi, lungum, taugakerfi, vöðvum og æðum – eða réttara sagt frumur sem eiga eftir að þróast til þessara hlutverka. Til að vernda þau fyrir sýkingum myndar líkaminn slímtappa í leghálsinn.

Tíðablæðingar hafa ekki byrjað og þú ert farin að átta þig á að þú ert barnshafandi. Oft finna konur fyrir spennu í brjóstunum á þessum tíma og þurfa að pissa oftar.  

Þú getur keypt þungunarpróf víða en athugaðu að prófið getur haft falska neikvæða niðurstöðu – þ.e. þú getur verið ófrísk þó að þungunarprófið sé neikvætt. Þetta getur gerst af því að í byrjun meðgöngu er aðeins lítið magn meðgönguhormóna í þvaginu. Þungunarprófið getur þó ekki haft falska jákvæða niðurstöðu því að það virkar bara ef meðgönguhormón eru til staðar. Sem sagt, ef þungunarprófið er jákvætt þá ertu ófrísk. Til hamingju!

Þó að þú farir ekki á blæðingar, gæti þér fundist eins og þær séu að fara að byrja. Þú ert kannski uppþemd, með brjóstaspennu, verki yfir móðurlífinu og í lendum. Þér getur blætt mjög lítið og seyðingur yfir móðurlífinu er eðlilegur. Kannski finnur þú líka fyrir byrjandi ógleði og þungunarpróf getur fært þér gleðilegar fréttir, þú ert ófrísk. 

Fósturvísirinn er nú orðinn það stór að hann væri sjáanlegur með berum augum, eða um 2 mm langt. Hryggsúlan er að myndast og heilinn í tvennu lagi. Hjarta og æðar eru rétt að byrja að myndast svo fósturvísirinn hefur ekki sína eigin blóðrás ennþá. 

Svokallað æðabelgskögur þróast smám saman í fylgjuna, hið stóra og merkilega líffæri sem sér um að færa barninu súrefni og næringu og flytja úrgangsefni og koltvísýring frá barninu.  Naflastrengurinn tengir saman barn og fylgju og er flutningsleið fyrir næringu og úrgangsefni. Í naflastrengnum er ein bláæð og tvær slagæðar. Fóstur líkist nú hvorki fóstri né barni en er helst eins og þriggja laga skífa.

Fósturvísarnir er nú orðinn það stórir að þeir væru sjáanlegir með berum augum, eða um 2 mm langir. Hryggsúla fósturs er að myndast og heilinn í tvennu lagi. Hjarta og æðar eru rétt að byrja að myndast svo fósturvísirinn hefur ekki sína eigin blóðrás ennþá. 

Svokallað æðabelgskögur þróast smám saman í fylgjuna, hið stóra og merkilega líffæri sem sér um að færa barninu súrefni og næringu og flytja úrgangsefni og koltvísýring frá barninu.  Naflastrengurinn tengir saman barn og fylgju og er flutningsleið fyrir næringu og úrgangsefni. Í naflastrengnum er ein bláæð og tvær slagæðar. Fóstrin líkjast nú hvorki fóstrum né börnum en eru helst eins og þriggja laga skífa.

Ef þú hefur ekki nú þegar fundið fyrir ógleði gætir þú byrjað að finna fyrir því núna. Sumar konur finna þó aldrei fyrir neinni ógleði. Algengt er að ógleðin sé á morgnana en getur þó verið hvenær dagsins sem er. 

Ráðlegt er að heyra í ljósmóður á næstu heilsugæslustöð eða þeirri sem þú ert skráð á, sem gefur þér ýmsar ráðleggingar í gegnum símann og skráir þig síðan í fyrsta meðgönguverndartímann við 10-11 vikur.

Þú ert núna komin eina viku „framyfir“ og túrverkjaseyðingurinn fær flestar til að halda að nú byrji blæðingarnar. Þú gætir haft meiri þvaglátsþörf en áður og kannski er ógleðin byrjuð fyrir alvöru. En kvíddu engu, sumar tvíburamæður fá bara mjög litla ógleði, aðrar kasta upp á hverjum morgni og eru með ógleði allan daginn. Á þessum tímapunkti vita sumar konur fyrir víst að þær eru ófrískar þó að þær hafi ekki enn tekið þungunarpróf. Legið er á stærð við litla appelsínu og við lok þessarar viku mætti jafnvel sjá tvö hjörtu slá.

Ráðlegt er að heyra í ljósmóður á næstu heilsugæslustöð eða þeirri sem þú ert skráð á, sem gefur þér ýmsar ráðleggingar í gegnum símann og skráir þig síðan í fyrsta meðgönguverndartímann við 10-11 vikur. Sé um eineggja tvíbura að ræða fer meðgönguverndin fram á Landspítala en foreldrar tvíeggja tvíbura fara alla jafna í meðgönguvernd á sína heilsugæslustöð.

Nú sést að fósturvísirinn er með búk og höfuð og jafnvel sést aðeins votta fyrir smá bungum sem síðar verða handleggir. Í miðlagi fósturvísisins er vísir að meltingakerfinu, lungum og þvagblöðru. Utan um þetta lag er annað lag sem er vísir að vöðvum, beinum, hjarta, nýrum og kynfærum. Þessu lagi er svo pakkað inn í annað lag sem verður að húð, taugakerfi, augum og eyrum. Óþroskað hjartað byrjar að slá og dæla blóði um fósturvísinn og æðabelgskögrið. Fósturvísirinn er nú um 5 mm að stærð mælt frá höfði að rófubeini.

Fóstrin eru nú u.þ.b. 4 mm löng hvort og hafa kuðungslögun með búk, höfuð og fjóra smá nabba sem síðar þroskast í hendur og fætur. Það örlar á vísi að augum, eyrum og nefi en höfuðið er ekki hnöttótt enn þannig að fóstrin líkjast ekki manneskjum ennþá. Hjartsláttur byrjar og blóðið byrjar hringferð sína um fóstrin. Naflastrengirnir verða til sem og mænurnar.

Brjóstin gætu hafa stækkað og eru jafnvel viðkvæmari en áður og litlu bólurnar á geirvörtunum gætu nú verið orðnar greinilegar. Hafir þú fundið fyrir ógleði er líklegt að hún sé enn til staðar. Það er líklegt að þú þurfir að pissa oftar. Þér gæti fundist matur bragðast öðruvísi og lykt sem þér hefur venjulega líkað við gæti þér þótt vond.

Höfuð fósturvísisins er að verða manneskjulegra í laginu. Sjá má smá bungur á búknum sem munu verða að fótum. Hjartað er byrjað að vinna þó að lungun séu rétt að byrja að mótast.  Fósturnýru byrja að þroskast og vinna en endanleg nýru koma seinna. Æðabelgskögrið teygir anga sína enn lengra inn í legið.

Óútskýranleg þreyta er nú orðin hluti af hversdeginum hjá þér. Ef þú hefur verið ófrísk áður, geturðu upplifað þig helmingi þreyttari á tvíburameðgöngu en fyrri meðgöngu. Þú finnur enn sömu einkenni og þú ert vön að finna rétt fyrir blæðingar, t.d. spennu í brjóstum og móðurlífinu. Geirvörturnar standa meira út og eru aumar. Meðgönguhormónin valda blóðþrýstingslækkun þannig að þig getur svimað.

Ógleðin getur komið skyndilega eða aukist á nokkrum tímum. Að minnsta kosti helmingur allra ófrískra kvenna finnur fyrir mikilli ógleði fyrstu 3-4 mánuðina. Sumar kasta bara upp á morgnana en aðrar allan daginn. Uppköstin byrja oft vegna ákveðinnar lyktar eða bragðs. Fáeinar eru svo heppnar að þeim verður aldrei óglatt.

Fósturvísirinn er nú á stærð við stóra ólífu eða kaffibaun.

Fóstrin eru nú hvort um sig á stærð við stóra rúsínu og eru 7 mm frá höfði niður á rass. Andlitið byrjar að taka á sig mynd og augun birtast sem dökkir punktar hvort á sinni hlið á höfðinu. Nú má sjá hjörtun slá í sónar. Þau slá óreglulegar og helmingi hraðar en þitt og tvö af fjórum hjartahólfum virka.

Það er eðlilegt að þú þurfir enn að pissa oft því legið sem er að stækka þrýstir meira og meira á þvagblöðruna. Fylgjan er enn að þróast fyrir tilstilli hormóna og því er mjög mikil hormónaframleiðsla í gangi. Útferð frá leggögnunum gæti hafa aukist eitthvað og þú gætir fundið fyrir hægðatregðu.

Í lok þessarar viku hefðir þú átt að hafa blæðingar í annað sinn ef þú hefðir ekki verið ófrísk. Sumar konur fá sterka löngun í ákveðinn mat en geta ekki hugsað sér að borða eitthvað sem þær eru annars vanar að borða.

Legið þitt stækkar hratt með tvíbura. Stækkun legsins getur valdið óþægindum svipuðum túrverkjum. Ef þér fer að blæða skaltu hafa samband við lækni. Það getur verið merki um fósturlát en getur líka bara verið saklaus smáblæðing vegna hormónabreytinganna.

Nú lítur fósturvísirinn út líkt og rækja, samanhnipraður með haus og hala. Hann er mjög lítill ennþá eða um 16 mm. Þó er hann u.þ.b. milljón sinnum stærri en hið frjóvgaða egg sem lagði af stað niður í legið fyrir 6 vikum. Hægt er sjá vísir að eyrum og litlu hendurnar hafa nokkur konar sundfit.

Fóstrin eru nú hvort um sig u.þ.b. 12 mm frá höfði að rassi og á stærð við litla ólífu. Lungu og nýru byrja að þroskast og beinin eru byrjuð að myndast. Augnlok og tunga byrja að myndast sem og maginn og vélindað. Það eru líka 10 vísar að tönnum í gómum hvors fósturs og sömuleiðis er hægt að greina vísa að fingrum og tám. Húðfellingar mynda ytri kynfæri sem á þessum tímapunkti eru eins á báðum kynjum og því ekki hægt að greina kynið út frá því. Í sónar sjást tvö lítil „börn“ með höfuð og búk. Hjartslátturinn er nú orðinn reglulegri.

Það sést líklega ekki á þér ennþá þó að fósturvísirinn stækki ört. Gættu þó að því að eftir því sem legið stækkar þá breytist þyngdarpunktur þinn og því er þér hættara við að detta. Ekki er óalgengt að konur séu afhuga kynlífi á meðgöngutímanum en fóstrinu er engin hætta búin þó að þið maki þinn hafið samfarir. Það gæti blætt úr tannholdinu og þér er hættara við blóðnösum.

Hormón hafa mikil áhrif á líkama þinn og kannski blæðir úr tannholdinu. Með tvíbura hefur þú kannski þyngst um 1-2 kíló. Kviðurinn er harður og sumar buxur gætu farið að verða of þröngar. Það er mikilvægt að þú borðir hollan og fjölbreyttan mat og hlustir á líkamann hvað orkuinntekt varðar.

Íslenskar ráðleggingar varðandi næringu tvíburamæðra segja að orkuþörf gæti verið aukin og þær geti fundið til aukinnar svengdar. Mestu máli skiptir að konur borði næringarríkt fæði, þar sem þörfin fyrir hin ýmsu næringarefni er aukin. Auk þess er mælt með því að taka inn aukalega 800 mikrogrömm fólínsýru, 30 mg af járni og 1000 IU af D-vítamíni. Æskileg þyngdaraukning í tvíburameðgöngu er 17-24,5 kg miðað við konu í kjörþyngd (BMI 18,6-25). Sé konan of grönn er æskileg þyngdaraukning meiri og sé hún of þung er æskileg þyngdaraukning minni.

Margar konur upplifa efa varðandi meðgönguna á þessum tímapunkti, sérstaklega ef meðgangan var ekki skipulögð og hugurinn reikar mikið. Ef þú hefur beðið lengi eftir þessari meðgöngu er óvíst að þú sért farin að þora að trúa að það hafi loksins tekist í þetta skipti.

Augnlok sjást á fósturvísinum og það teygist á honum. Nú hefur hann náð rúmri 2 sm lengd og vegur álíka mikið og vínber. Innri kynfæri eru byrjuð að þroskast en það er ekki hægt að sjá hvort kynið er ennþá. Fingur og tær eru farin að líkjast höndum og fótum. Í ómskoðun væri hægt að sjá að fósturvísirinn er byrjaður að hreyfa sig um í leginu. 

Fóstrin eru nú 20 mm að lengd frá höfði og að rassi og á stærð við vínber. Munnar þeirra eru lokaðar sprungur og göt myndast í nasir. Augnlokin eru nú þroskuð og hylja augnkúluna og lagður er grunnur að augnlitnum. Lungun eru mynduð en síðasta stig þroskans byrjar ekki fyrr en í 37. viku. Þvagfærin og kynfærin eru líka mynduð en það er enn erfitt að sjá mun á stelpum og strákum þó innri kynfæri séu nú til staðar. Í sónar er hægt að sá hendur og tær og fóstrin sjást hreyfa sig þó að þú finnir ekki enn fyrir því.

Þú gætir fundið fyrir því að þurfa að borða meira því það er mikið að gerast í líkama þínum. Reyndu að borða fjölbreytt og næringarríkt fæði. Legið er nú á stærð við appelsínu.

Nú hættum við að tala um fósturvísi og tölum um fóstur. Mjög fá líffæri eru byrjuð að starfa en þau eru komin á sinn stað. Nasir og táragöng eru tilbúin. Höfuðið er mjög stórt miðað við aðra líkamshluta. Hendur og fætur lengjast og geta nú snerst. Tær og fingur missa sundfitin. 

Þú ert enn yfir þig þreytt og kannski er ógleðin enn fyrir hendi. Ef þú kastar svo mikið upp að þú getir ekki haldið neinu niðri þá skaltu hafa samband við ljósmóður eða lækni.
Brjóstin eru þung og aum, mjúkur og styðjandi brjóstahaldari er gulls ígildi. Geirvörturnar og dökka svæðið í kring um þær breytast. Það verður hægt og rólega stærra og brúnna en vanalega. Aukin útferð frá leggöngum er eðlileg en ef hún er illa lyktandi getur það verið merki um sýkingu og þú ættir því að hafa samband við ljósmóður eða lækni.

Fóstrið vegur nú um 8 grömm og lengd frá höfði að rófubeini er um 3,5 sm.

Fóstrin mælast nú 3,0 sm frá höfði niður á rass og eru á stærð við lítil jarðarber. Andlitin eru næstum tilbúin og líkjast nú fljótlega manneskjum. Augun eru enn langt út til hliðanna en byrja nú að færast fram að miðju. Fæturnir hafa lengst og rassboran kemur í ljós. Vísar að nöglum sjást bæði á fingrum og tám. Öll líffæri eru fyrir hendi en langt frá því að vera fullþroskuð. Aftur á móti hefur hættan á fósturgöllum stórminnkað á þessum tímapunkti. Munnvatnskirtlar myndast og fara að framleiða munnvatn. Blóðinu er nú dælt í gegn um naflastrengina út í fylgjuna/fylgjurnar sem eru nú fullþroskaðar og sjá um þá vinnu sem lungu, nýru og þarmar barnsins yfirtaka eftir fæðinguna. Fylgjan framleiðir líka hormón og á einungis eftir að stækka fram að fæðingu. Við 40 vikna meðgöngu er fylgjan 15-25 sm í þvermál, 3 sm þykk og 500-700 gramma þung hjá hvoru barni.

Ef þú hefur þjáðst af ógleði er hún nú líklega á undanhaldi. Blóðmagnið fer vaxandi og það helst þannig fram yfir fæðingu. Fylgjan stækkar til að mæta auknum þörfum fóstursins.

Legið er nú á stærð við greipaldin en þreifast ekki ennþá utan frá, nú er þyngdaraukningin líklegast farin af stað hjá þér. Ógleðin er kannski á undanhaldi og þú endurheimtir orkuna hægt og rólega þó að þú getir enn sofið mikið. Þú hefur kannski fengið meiri hárvöxt vegna aukins blóðflæðis og hormónaframleiðslan hefur breyst. Margar konur fá harðlífi og þurfa því að drekka mikinn vökva og borða trefjaríkt fæði.

Um þetta leyti hefur þú líklega farið í fyrsta sinn í skoðun til ljósmóður. Þið ræðið komandi mánuði, afstöðu þína til meðgöngunnar og þess sem í vændum er, heilsufarssögu þína og lífsstíl á meðgöngu.

Það er mikilvægt að vera opin og hreinskilin frá byrjun gagnvart ljósmóðurinni þinni, líka hvað varðar samskipti ykkar. Ef þú verður t.d. sár yfir einhverju sem hún gerir/segir eða skilur ekki hvað hún segir þá skaltu láta hana vita. Þú getur skipt um ljósmóður ef þið eigið ekki saman en vertu hreinskilin. Hún verður líka að fá tækifæri til þess að finna út hvernig þú vilt hafa samvinnuna, því þetta er samvinna sem krefst einhvers af báðum aðilum svo nauðsynlegt öryggi og traust náist.

Hjartað er nú að fullu myndað og starfar á fullu. Ytri og innri eyru hafa mótast en eiga eftir að stækka. Fóstrið lítur nú út eins og pínulítil manneskja með stórt höfuð og stutta útlimi og lengd frá höfði að rófubeini er nú um 4,5 sm og það vegur um 10-20 grömm.

Tvíburarnir eru nú u.þ.b. 5,0 sm frá höfði niður á rass og vega 10-20 grömm hvor. Hálsinn er nú orðinn lengri, höfuðið hefur reist sig svo hakan er ekki lengur við bringu. Munnurinn getur opnast og tungan er komin. Ytri kynfæri eru nú sýnileg svo að merkja má kynið. Hjörtu fóstranna eru nú fullþroskuð og slá 140-150 sinnum á mínútu sem er hratt, enda þarf mikið að gerast; bæði súrefni, næringarefni og úrgangsefni þurfa að fara hratt í gegn um kroppinn því fóstrið vex ört á þessum vikum. Tvíburarnir hreyfa sig inni í leginu þó að hreyfingarnar séu ómeðvitaðar og líkari kippum sem vara í nokkrar mínútur í senn.

Það er oft um þetta leyti sem konur fara í fyrstu skoðun í meðgönguvernd. Það getur verið gott að skrifa niður þær spurningar sem þú hefur til ljósmóðurinnar svo þú gleymir ekki að spyrja.

Fóstrið er á töluverðri hreyfingu í leginu án þess að þú verðir þess vör því það er nóg pláss fyrir hreyfingu í legvatninu án þess að það snerti legið. Fylgjan sendir súrefni og næringu um bláæð naflastrengsins og tekur við úrgangsefnum um slagæðarnar tvær í naflastrengnum. 

Sumum konum er svo óglatt fyrstu þrjá mánuðina að þær eru ekki farnar að þyngjast á þessum tíma. Flestar losna við ógleðina og það eitt eykur orku. Hormónaáhrif eins og miklar skapsveiflur og eymsli í brjóstum eru nú líka á undanhaldi. Brjóstin eru orðin stærri og æðaberari. Önnur þungunareinkenni eins og harðlífi og aukin þvaglátsþörf eru enn fyrir hendi. Mörgum finnast fyrstu 12 vikurnar erfiðastar af meðgöngunni þar sem líkaminn og geðslagið breytist svo mikið á skömmum tíma.

Maginn bungar nú út á flestum konum og vanar hendur finna legið utan frá. Ef þú ert grönn getur þú núna fundið legið sjálf eða á allra næstu vikum. Þú getur reynt að finna legið með því liggja á bakinu með góðan kodda undir höfðinu svo þú spennir ekki magavöðvanna. Þrýstu létt með fingurgómunum rétt fyrir ofan lífbeinið og renndu fingrunum varlega fram og til baka, ekki ýta of fast, þá finnur þú ekkert. Ef þú finnur dálitla mótstöðu, mjúkan hól, þá hefur þú fundið legbotninn. Ef þér finnst erfitt að finna legið, geturðu beðið ljósmóðurina um aðstoð, næst þegar þú hittir hana.

Fóstrið vegur nú um 20-25 grömm og lengd frá höfði að rófubeini er um 6 sm.

Fóstrin eru nú u.þ.b. 6 sm frá höfði niður á rass og 20-25g hvort. Höfuðið er næstum helmingur af lengd fóstursins. Öll líffæri eru mynduð og þurfa bara að vaxa og þroskast að fullu. Nú er hægt að sjá öll smáatriði hjá fóstrunum; augu, augnalok, nefbrodd, munn og varir. Fingur og tær hafa neglur og fóstrin hreyfa sig líflega þó þú getir ekki fundið það enn. Fóstrin geta opnað og lokað munninum og líkjast nú tveimur litlum manneskjum. Ytri kynfæri eru ekki enn fullþroskuð en hægt er að sjá mun á kynjunum, þó er enn erfitt að sjá það í sónar.

Fötin eru e.t.v. farin að þrengja að þér og líklegt að fólk gæti farið að taka eftir smá kúlu. Ef þú hefur haft ógleði er líklegt að hún hætti núna eða fjari út fljótlega.

Nú ert þú komin á annan þriðjung meðgöngunnar. Að mati margra kvenna eru þessir þrír miðjumánuðir meðgöngunnar þeir bestu þó skapið geti enn tekið dýfur. Legið er nú orðið á stærð við litla hunangsmelónu og þrýstir á öll líffæri mjaðmagrindarinnar. Hjá flestum konum er ógleðin nú á undanhaldi en kannski hefur bragð- og þefskyn þitt breyst lítils háttar. Þó þú sért kaffikona, getur þú jafnvel upplifað að þola hvorki lykt né bragð af kaffi og kannski færðu löngun í hinar undarlegustu fæðutegundir. Þó á þetta alls ekki við um allar barnshafandi konur.

Nú geta flestir séð að þú ert ófrísk og ef þeir vita ekki að þú átt von á tvíburum, gætu þeir haldið að þú værir komin lengra á leið. Þú hefur fengið meira blóð, 1 til 1 ½ líter aukalega sem er það magn sem fóstrin, fylgjan/fylgjurnar og legið þarf. Til að aðlagast auknu blóðmagni, slær hjarta þitt 4-8 slögum oftar á mínútu en áður.

Flestar hafa nú vanist tilhugsuninni um að vera ófrískar. Ef líkamsbreytingarnar hræða þig getur hjálpað að dekra sérstaklega mikið við sig eða gera eitthvað fyrir sjálfan sig.

Fóstrið vegur nú um 30 grömm og lengd frá höfði að rófubeini er um 7,5 sm. Fóstrið er nú farið að sjúga, kyngja og gera öndunaræfingar. Í vatnsbelgnum sem umlykur fóstrið eru um 100 millilítrar af legvatni. Eyrun eru fullsköpuð en fóstrið heyrir þó ekki ennþá.  Lungu, lifur, nýru og meltingarvegur eru enn að þroskast. Höfuðið vex nú hægar en búkurinn síðan í viku 11. Í lok þessarar viku ætti allt að vera komið á sinn stað og tilbúið til að vaxa.  

Fóstrin eru nú u.þ.b. 70-85 mm löng frá höfði niður á rass og 45 grömm hvort og eru á stærð við tvær litlar plómur. Þau líkjast tveimur litlum manneskum með stór höfuð. Höfuðkúpurnar eru fullmótaðar með öllum beinum og hægt er að telja rifbeinin. Húðin er þunn, rauð og gegnsæ svo æðarnar sjást auðveldlega í gegn. Augun eru enn lokuð því augnlokin eru enn föst saman og opnast ekki fyrr en síðar á meðgöngunni. Vísir að barnatönnum var lagður í 7. viku en nú verða til vísar af fullorðinstönnum. Tvíburarnir eru fullmótaðir en eiga bara eftir að vaxa og þroskast og geta ekki lifað utan móðurkviðar.

Í fyrsta sinn sem tvíburarnir eru greindir eru fóstrin tilgreind sem tvíburi 1 og tvíburi 2. Tvíburi 1 er sá sem liggur vinstra megin í leginu en tvíburi 2 hægra megin. Þannig kemst fagfólkið hjá því að rugla börnunum saman í gegnum meðgönguna þar sem tvíburar halda sig almennt á „sínum stað“ á meðgöngunni vegna belgjanna sem skilja á milli þeirra. Undantekning á þessu eru þeir sárafáu tvíburar sem liggja í sama belg og geta „synt“ hvor um annan og skipta um stað allt fram að fæðingu. Síðar á meðgöngunni eru tvíburarnir aðgreindir í skráningu sem A og B og er A sá sem liggur neðar í leginu og kemur til með að fæðast fyrst.

Þú ættir að vera orðin aðeins hressari núna. Dökk rák hefur e.t.v. myndast frá nafla og niður en hún hverfur eftir fæðingu. Legið er nú á stærð við greipaldin og líklega er farið að sjá aðeins á þér. 

Þú ert nú komin á annan þriðjung meðgöngunnar sem margar konur segja besta hluta meðgöngunnar. Legið er nú á stærð við litla hunangsmelónu og þrýstir á öll líffæri neðst í kviðarholinu. Nú getur þú örugglega fundið legið u.þ.b. tvær fingurbreiddir fyrir ofan lífbeinið. Það er kannski auðveldast að finna það þegar þér er mál að pissa því þegar þvagblaðran er full, ýtir hún leginu upp á við. Kannski er það vegna þess að þú ert laus við ógleðina að nú getur þú fengið löngun í undarlegustu fæðutegundir en það eru ekki allar konur sem upplifa breytingar á matarvenjum.

Slímhúðin verður viðkvæm og það blæðir auðveldlega undan tannburstun. Húðin verður dekkri og þú færð jafnvel mjóa dökka línu frá lífbeini að nafla og kannski ofar. Þetta eru hormónaáhrif sem hverfa eftir fæðinguna. Dökkir blettir geta líka myndast í andliti ef þú ert óvarin í sól, en þeir blettir hverfa ekki svo auðveldlega að meðgöngunni lokinni.

Ef kynorka þín hefur minnkað eða horfið í byrjun meðgöngu, eykst hún líklega aftur núna samhliða annarri orku. Það er hvorki hættulegt né skaðlegt fyrir fóstrin að þú njótir kynlífs í eðlilegri meðgöngu. Þvert á móti hefur bæði líkami og sál gott af kynlífi. Kannski hefur maki áhyggjur af því að skaða fóstrin en það gerir hann ekki. Þau liggja vel vernduð í leginu. Gleymið líka tilhugsuninni um að nú séuð þið ekki alveg „ein“ – fóstrunum er nákvæmlega sama hvað þið eruð að gera. Við fullnægingu fá sumar barnshafandi konur fyrirvaraverki í 15-20 mínútur en þeir eru ekki hættulegir, hvorki fyrir móður né fóstur. Það getur líka komið smá blæðing frá leggöngum við samfarir. Það er ekki hættulegt svo lengi sem það er bara mjög lítið og einu sinni.

Fóstrið vegur um 45 grömm og lengd frá höfði að rófubeini er um 8,5 sm. Fóstrið er nú sennilega komið með eitthvert hár á höfuðið og getur hreyft höfuðið, handleggi og fætur. 

Fóstrin eru nú u.þ.b. 100 mm á lengd frá höfði niður á rass og 100 grömm hvort. Tvíburarnir geta nú hreyft kjálkana og kyngt og sulla í legvatninu þó þú getir enn ekki fundið það.

Hjartað í þér hefur aukið afkastagetuna enda hefur blóðmagn aukist í líkamanum. Sumar konur skynja það sem óþægilegan hjartslátt, án þess þó að vita ástæðuna. Fötin þín virðast hafa þrengst enn meira.

Þú hefur líklegast þyngst um 3-5 kíló og á næstu fimm vikum máttu gera ráð fyrir að þyngjast mikið. U.þ.b. ¼ af þyngdaraukningu á meðgöngu verður á milli 16. og 20. viku. Kannski íhugar þú nú að kaupa meðgöngufatnað, ef þú ert ekki þegar búin að því. Þú getur keypt venjuleg föt í stærri stærðum, fengið lánaðan meðgöngufatnað hjá vinkonum, keypt ódýran meðgöngufatnað í stórmörkuðum eða dýrari í sérverslunum. Yfirleitt er ekki nauðsynlegt að eyða miklum peningum í meðgöngufatnað, nema vinnan þín krefjist þess. Þó ráðleggur höfundur öllum tvíburamæðrum að eiga eitt almennilegt sett af meðgöngufatnaði, sem fer vel og er þægilegt – það er gott fyrir sjálfstraustið.

Ef þú hefur fætt áður, getur þú kannski byrjað að greina á milli fósturhreyfinga og þarmahreyfinga þinna. Legið er nú á stærð við handbolta og hjartað í þér slær 10 slögum oftar á mínútu vegna aukins blóðmagns. Þú ert kannski líka andstutt og getur ekki alltaf andað djúpt og þarft því stundum út til að fá ferskt loft. Þetta er alveg eðlilegt, svo lengi sem þetta lagast með ferska loftinu. Hormónabreytingar valda líka auknum hárvexti svo að sumar konur fá „yfirskegg“ á meðgöngu. Hárið á höfðinu getur annað hvort orðið líflegra eða þynnra en hvortveggja breytist aftur í eðlilegt horf eftir fæðingu.

Fóstrið vegur nú um 130 grömm og lengd frá höfði að rófubeini er um 9,5 sm. Ef barninu er ætlað að verða dökkhært hefst nú framleiðsla litarefnisins. Neglur á fingrum fóstursins eru að myndast og andlitsdrættir eru að skýrast. Fóstrið  getur sogið þumalfingurinn.  Húð fóstursins er ennþá mjög þunn. Nú byrjar fóstrið að þyngjast hraðar.  Fljótlega verða hreyfingar handa og fóta meira samhæfðar. Frumstæðir öndunartilburðir virðast eiga sér stað í brjóstkassanum. 

Fóstrin eru nú u.þ.b. 9-12 sm frá höfði niður á rass, 130 grömm hvort og þvermál höfuðs er um 3 sm. Litliheili og mæna eru mynduð. Þunnt lag af fíngerðum hárum (lanugo) vex yfir allan líkamann og fóstrin æfa sig í að anda. Ytri kynfæri eru nú fullmótuð en það er ekki öruggt að hægt sé að greina kynið í sónar.

Nú er mögulegt að þú getir fundið hreyfingar fóstursins. Á þessu stigi geta hreyfingar líkst því að fiðrildi sé í maganum.  Það er líka alveg eðlilegt þó að þú finnir ekki hreyfingar fyrr en eftir nokkrar vikur. Sárir stingir beggja veggna á kviðnum geta verið merki þess að liðbönd séu eitthvað farin að gefa eftir. Nú eru u.þ.b. 180 ml af legvatni og legið þitt er eins og blaðra full af vatni. 

Fáum dylst nú að þú ert barnshafandi. Legið stækkar mikið og það getur valdið stingandi verkjum eftir hliðum legsins þegar liðböndin sem halda leginu á sínum stað teygjast. Þessir liðbandaverkir eru verstir frá 16. til 24. viku. Í þessari viku er legið þitt u.þ.b. fjórum sinnum stærra en það var fyrir þungunina og vex í takt við fóstrin. Fyrir meðgönguna vó það u.þ.b. 70 grömm en rétt fyrir fæðinguna vegur það um 1 kíló.

Fjölbyrjur geta fundið hreyfingar eins og kitl í maganum. Ekki vera hrædd þó að þú finnir ekki hreyfingar enn, þær koma innan fárra vikna. Frumbyrjur finna oftast fyrir hreyfingum í 20.viku en þær sem ganga með tvíbura finna gjarnan hreyfingar fyrr.

Fóstrið vegur nú um 150 grömm og lengd frá höfði að rófubeini er um 11,5 sm. Liðamót fóstursins eru nú öll farin að virka og fóstrið getur hreyft fingur og tær. Táneglur eru rétt að byrja að myndast. Höfuðið er enn hlutfallslega stærra en restin af líkamanum sem nú vex hlutfallslega hraðar svo þetta á eftir að jafna sig. Dúnmjúk fósturhár eru byrjað að vaxa á líkama fóstursins. 

Fóstrin eru nú u.þ.b. 12 sm frá höfði niður á rass, u.þ.b. 14-16 sm frá höfði niður á hæl og vega hvort um sig u.þ.b. 150 grömm. Fóstrin hafa fengið neglur og augabrúnir, hjörtu þeirra slá 120-160 slög á mínútu og þvermál höfuðs er um 3,5 sm. Hendur og fætur eru orðnir langir og mjóir og vantar enn fitulag. Á þessu tímabili byrja að myndast einstaklingsbundin mynstur sem síðar verða fingraför barnanna. Fingraför eru fullkomlega einstaklingsbundin, líka þó um eineggja tvíbura sé að ræða. Þrátt fyrir að tvíburarnir hreyfi sig mikið eru hreyfingarnar ekki samhæfðar þar sem taugakerfi þeirra er enn að þroskast. Þau ýmist hvíla sig eða eru mjög virk og sumir halda því fram að þau finni fyrir því þegar þú strýkur á þér magann.

Þú gætir svitnað mikið, þér er hættara við nefstíflu og útferð frá leggöngum gæti aukist.

Aukið blóðmagn og viðkvæmar slímhimnur geta valdið blóðnösum og margar svitna mikið á þessum tíma. Húðin getur dökknað á fleiri stöðum en á maganum, t.d. í andlitinu, sólböð og ljósaböð gera blettina dekkri.

Ef þú hefur fætt áður getur þú kannski fundið fyrstu spörkin en það geta liðið heilu dagarnir þangað til þú finnur þau aftur. Í byrjun getur þú ruglað þeim saman við þarmahreyfingar en hreyfingarnar verða brátt ákveðnari og kröftugari svo ekki er um að villast, börnin eru að sparka. Það er mjög misjafnt hvenær kona byrjar að finna hreyfingar og veltur t.d. á staðsetningu barnanna m.t.t. fylgnanna. Ef fyljan/fylgjurnar eru á framvegg legsins þá finnur þú líklega ekki hreyfingar fyrr en eftir nokkrar vikur.

Fóstrið vegur nú um 200 grömm og lengd frá höfði að rófubeini er um 13 sm. Kynfæri fóstursins eru nú að fullu mynduð. Nýru fóstursins framleiða mikið þvag og fóstrið pissar á 40-45 mín fresti. Þvag fóstursins verður því hluti af legvatninu sem fóstrið kyngir svo. Mest af úrgangsefnum fóstursins fara þó um fylgjuna og í blóðrásarkerfið þitt. Líkami þinn sér svo um að losa sig við úrgangsefnin. 

Fóstrin eru nú 12-14 sm frá höfði niður á rass, u.þ.b. 16-17 sm frá höfði niður á hæl og vega u.þ.b. 200 grömm hvort. Þvermál höfuðs er nú um 3,8 sm. Tvíburarnir geta núna haldið í hendurnar á sér þar sem handleggirnir hafa lengst það mikið að þeir ná saman yfir bringuna. Andlitsdrættirnir eru orðnir greinilegri, fóstrin geta gapað, höfuðkúpan er sterkari og brjósk breytist í bein. Með auknum þroska byrja fóstrin að mynda fitulag undir húðinni.

Fóstrunum getur brugðið við hávaða utan frá. Þau er mjög lífleg og geta óhindrað hreyft sig hvort um annað, hvort í sínum belgnum. Eftir tvo mánuði verður ástandið allt annað. Þá er orðið svo þröngt um þau að þau þurfa að færa sig hvort fyrir öðru. Þá getur kúlan tekið á sig hinar undarlegustu myndir, með horn hér og hvar þegar börnin eru að hreyfa sig.

Ef þetta er frumburður þinn gætir þú orðið vör við fósturhreyfingar en þær geta líka verið nokkrum vikum seinna á ferðinni. Fóstrið hreyfir sig líklega mest þegar þú hvílist. Það getur verið gott að nota kodda til stuðnings við kúluna þegar þú sefur eða liggur fyrir.

Legið er nú á stærð við litla vatnsmelónu og er vaxið upp úr mjaðmagrindinni. Liðböndin sem halda leginu á sínum stað teygjast og það getur valdið verkjum í nára þegar þú snýrð þér í rúminu eða stendur upp af stól. Það getur verið nokkuð vont en er bara merki um að þú þarft að taka því rólega. Ef þú ert með stíflað nef getur það verið vegna þess að slímhimnur eru dálítið bólgnar vegna hormónaáhrifa. Brjóstin undirbúa sig fyrir mjólkurframleiðslu, mjólkurkirtlar þroskast fyrir tilstuðlan hormóna svo þeir verði tilbúnir til mjólkurframleiðslu þegar tvíburarnir fæðast.

Ef þú hefur fætt áður, ertu kannski byrjuð að finna hreyfingar en ef þetta er fyrsta meðganga, þarftu jafnvel að bíða þolinmóð eftir hreyfingum í eina til tvær vikur í viðbót.

Fóstrið vegur nú um 200-300 grömm og lengd frá höfði að rófubeini er um 14 sm. Sumir telja að nú geti fóstrið sýnt ýmis konar svipbrigði og það hreyfir sig mikið. Dúnmjúk fósturhár þekja nú allan líkamann. Blóðkorn eru byrjuð að myndast í beinmerg og bragðlaukar eru að myndast. 

Fóstrin eru nú u.þ.b. 13-15 sm frá höfði niður á rass, u.þ.b. 18 sm frá höfði niður á hæl og vega u.þ.b. 200-300 grömm hvort. Fætur þeirra eru nú um 2,5 sm. Nýru fóstranna eru nú starfandi og þarmar eru fullmótaðir. Á fingrum eru greinilegar neglur og naglbönd og sjá má línurnar í lófunum. Þau eru nú hulin fósturfitu sem verndar húð þeirra á meðgöngunni. Þau æfa vöðvana sína með því að sparka og hreyfa sig.

Ef til vill ertu orðin meiri um þig. Þú mæðist og svitnar meira við áreynslu en áður en það stafar af efnaskiptabreytingum. Fóstrið hefur ennþá nóg pláss til að hreyfa sig en ef þú hefur ekki fundið hreyfingar máttu búast við því hvenær sem er.

Þú þyngist stöðugt og hefur líklegast bætt á þig 6-8 kílóum. Borðaðu þegar þú ert svöng þar til þú ert södd, fjölbreyttan og hollan mat. Taktu því rólega og sýndu bumbuna stolt.

Hitakóf eru algeng vegna hormónaáhrifa og aukins blóðmagns þannig að svöl herbergi og bómullarfatnaður eru eftirsóknarverð. Þú getur líka upplifað húðbreytingar. Æðar víkka út þannig að þú getur orðið æðaberari á hálsi, bringu og í andliti. Þetta gengur til baka að fæðingu lokinni. Ef þú ert farin að finna hreyfingar, en bara öðru megin, ekki óttast, ástæðan getur verið að fóstrin liggi bæði sömu megin. Eins getur annað fóstrið snúið þannig að það sparkar inn á við, þannig að þú finnur bara hreyfingar þess sem sparkar út í magann.

Fóstrið vegur nú um 300-320 grömm og lengd frá höfði að rófubeini er um 15 sm. Vöðvar fóstursins hafa þroskast meira og fóstrið er að safna á sig brúnum fituforða sem hjálpar því að halda á sér hita. Fóstið heyrir nú og greinir hljóð og kannski langar ykkur framvegis að syngja vögguvísu fyrir það á kvöldin.

Fóstrin eru nú 15 sm frá höfði niður á rass, það er u.þ.b. helmingurinn af lengd þeirra við fæðingu. Frá höfði niður á hæl mælast þau um 20 sm og vega 300-320 grömm hvort. Fóstrin heyra nú og greina hljóð og kannski langar ykkur framvegis að syngja vögguvísu fyrir þau á kvöldin.

Naflinn á þér gæti nú verið farin að snúa "röngunni" út. 

Þú ert nú meira en hálfnuð með meðgönguna þar sem fæstar tvíburameðgöngur ná fullum 40 vikum. Flestar tvíburamæður fæða 2-3 vikum fyrir áætlaðan fæðingardag. Legið er nú komið upp fyrir nafla og þrýstir á önnur líffæri í kviðarholinu. Þú finnur hreyfingar mestallan sólarhringinn þegar tvíburarnir sparka til skiptis eða báðir í einu. Ljósmóðirin getur núna auðveldlega heyrt tvo hjartslætti með doptón.

Fóstrið vegur nú um 350-400 grömm og lengd frá höfði að rófubeini er um 16 sm. Vöðvar fóstursins þroskast mikið og fóstrið notar vöðvana mikið til að hreyfa sig. Fitukirtlar húðarinnar verða virkir og fara að framleiða fósturfitu sem á eftir að þekja fóstrið til verndar húðinni. 

Fóstrin eru nú u.þ.b. 16 sm frá höfði niður á rass eða um 22 sm niður á hæl, vega u.þ.b. 350-400 grömm hvort og vaxa hratt. Húðin er enn hrukkótt vegna þess að fitulagið hefur ekki myndast undir henni. Hingað til hafa fóstrin æft stærstu vöðvana með spörkum en nú byrja þau líka á þeim smærri t.d. augunum. Fóstrin vaxa hratt það sem eftir er meðgöngunnar en höfuð þeirra vaxa hægar en þau hafa gert fram að þessu og eru nú um 4,7 sm í þvermál.

Vera kann að þú fáir brjóstsviða eða meltingartruflanir. 

Legið nær nú upp fyrir nafla og lengdin milli lífbeins og legbotns er um 23-24 sm. Kviðurinn stækkar dag frá degi vegna hinna hratt vaxandi tvíbura og það getur valdið kláða í húðinni á maganum. Nábítur og brjóstsviði er eðlilegur og margar byrja að hrjóta vegna stíflaðs nefs af völdum bólgu í slímhúð. Þetta er m.a. vegna hormónabreytinga á meðgöngunni.
Mundu að hvíla þig vel eftir vinnu, leggstu í sófann með hærra undir fótunum og gerðu gjarnan fótaæfingar: spenntu kálfana með því að spyrna í hælana og teygja ristarnar til skiptis. Fáðu þér svo stuttan síðdegislúr.

Mikilvægt er að fá nægt járn og mæla heilbrigðisyfirvöld með 30-60 mg af járni daglega, til viðbótar við járnríka fæðu. Járnrík fæða er t.d. baunir, spínat, steinselja, sveskjur, rúsínur, fíkjur og kjöt. Mjólk, kaffi og te hindra hins vegar upptöku járns í líkamanum. Ef þú tekur járntöflur er því gott að forðast mjólkurvörur í 2 klst fyrir og eftir inntöku járnsins. C-vítamín eykur hinsvegar upptöku járns og því gott að borða C-vítamínríka fæðu samhliða eða taka inn C-vítamín. 

Fóstrið vegur nú um 440-460 grömm og lengd frá höfði að rófubeini er um 18 sm. Augu fóstursins eru ennþá lokuð og verða það þar til í 27. viku. Fóstrið getur nú heyrt hljóð að utan. Heilinn hefur verið að þroskast mikið en yfirborð hans er ennþá slétt ólíkt því sem við þekkjum. 

Fóstrin eru nú u.þ.b. 18 sm frá höfði niður á rass, u.þ.b. 22 sm niður á hæl og vega 440-460 grömm hvort. Þau hafa fengið pínulítil augnhár og augabrúnir og heyrnin er orðin svo þroskuð að þau geta þekkt röddina þína.

Legvatn umlykur fóstrin en það er ekki sama vatnið alla meðgönguna. Þegar fóstrin drekka legvatn, er það frásogað úr þörmunum í blóð þeirra. Blóðið er síað í nýrum fóstranna sem þau pissa svo út í legvatnið aftur. Úrgangsefnin eru aftur á móti flutt úr blóði barnanna í fylgjur þeirra, yfir í þína blóðrás og þú sérð um að útskila þeim. Þess vegna er legvatnið alltaf hreint og því ekki ógeðfellt að börnin drekka legvatnið sem þau hafa pissað áður.

Ef annað eða bæði fóstrin eru stelpur, hafa þær nú þegar um 6 milljónir eggja í eggjastokkum sínum. Þegar stelpan/stelpurnar fæðast, hefur fjöldi eggjanna minnkað í um 1 milljón og á frjósemistíma ævinnar þroskast 3-400 þeirra þannig að þau geti frjóvgast. En hver veit, kannski eru það einmitt eitt eða fleiri þessara eggja sem einhvern tímann losna saman, eða skipta sér eftir frjóvgun svo dóttir þín fær líka að upplifa að vænta og fæða tvíbura.

Þú gætir fundið fyrir einhverjum meðgöngukvillum s.s. bakverkjum, sinadrætti, æðahnútum, fjörlegum draumum eða verið með þrota í tannholdinu. Mesta þyngdaraukningin verður á öðrum þriðjugi meðgöngunnar. Helsta ástæða þess er aukið blóðmagn, legvatn, stærra leg, stærri brjóst og auka fituforði. En fóstrið vegur enn tiltölulega lítið.

Hormónarnir ráða enn ríkjum í líkama þínum. Þú getur fengið æðasprungur í andlit og á lærin. Ef nábítur og brjóstsviði er vandamál, forðastu þá kryddaðan mat, borðaðu oft og lítið í einu og ekki fara södd í rúmið. Vörtubaugurinn í kring um geirvörturnar er nú orðinn stærri og dekkri hjá flestum konum. Hjá sumum konum byrjar að leka úr brjóstunum.

Fóstrið vegur um 460 grömm og lengd frá höfði að rófubeini er um 19 sm. Fóstrið hreyfir sig mikið, fer í kollhnís og virðist vera hvað fjörugast einmitt þegar þú slakar á. Innra eyrað er nú á stærð við innra eyra fullorðinnar manneskju. Nú eru komnar augabrúnir og hár á höfuðið. Lungun eru byrjuð að framleiða efni sem heitir ,,surfactant" en það er efni sem er nauðsynlegt til að lungun geti starfað eðlilega. 

Fóstrin eru nú u.þ.b. 19 sm frá höfði niður á rass, u.þ.b. 25 sm niður á hæl og vega um 450-500 grömm hvort. Tvíburarnir æfa sig enn í öndunarhreyfingum og margt bendir til þess að þeir séu farnir að æfa raddböndin til að geta gefið frá sér hljóð síðar. Hárin á höfðinu eru nú lengri en fósturhárin um líkamann. Sum börn fæðast með sítt dökkt hár þó svo að báðir foreldrar séu ljóshærðir. Hárlitur nýfæddra barna getur breyst á fyrstu mánuðunum.

Það þrýstir meira og meira á þvagblöðruna þannig að það er eðlilegt að þú þurfir að pissa oftar. Þú gætir byrjað að finna fyrir samdráttum. Samdrættir lýsa sér þannig að kúlan verður hörð án þess að það sé sárt. Samdrættir aukast yfirleitt eftir því sem líður á meðgönguna og flestar konur finna fyrir samdráttum á síðustu vikum meðgöngunnar en sumar konur finna aldrei fyrir samdráttum. Þó að þessir samdrættir séu eðlilegir er ekki eðlilegt að finna fyrir fleiri en 4 samdráttum á klukkustund.

Þú hefur nú líklega þyngst um 8-11 kíló sem deilast á blóð, vökva, brjóst, leg, fylgju, legvatn og tvö börn. Ef þú stendur mikið geturðu fengið bjúg á fæturna vegna þess að legið situr sem tappi í miðjum líkamanum og heftir blóðflæðið til og frá fótunum. Æðahnútar og gyllinæð eru aðrir kvillar sem geta fylgt. Þú getur enn fengið stingi í nára og síður þegar böndin sem halda leginu teygjast en þetta lagast við hvíld. Láttu þetta minna þig á að miðdegislúr er ekki eingöngu fyrir gamalt fólk heldur líka tilvalinn fyrir tvíburamóður og tvíburana í maganum. 
Á þessum tíma gætir þú líka farið að finna fyrir fyrstu verkjalausu samdráttunum þegar legið dregur sig saman og verður hart. Legið er að æfa sig fyrir fæðinguna og það er alveg eðlilegt. Fyrirvaraverkirnir/samdrættirnir eiga ekki vera sársaukafullir, of kröftugir eða reglulegir – ef svo er skaltu hafa samband við ljósmóðurina þína eða fæðingarvaktina.

Fóstrið vegur nú um 540 grömm og lengd frá höfði að rófubeini er um 20 sm. Fóstrið stækkar nú hratt og heilinn er stöðugt að þroskast. Húðin vex líka hratt en það er enn ekki mikil fita undir húðinni. 

Fóstrin eru nú um 19-21 sm frá höfði niður á rass, um 27 sm niður á hæl og vega um hálft kíló hvort. Í sónar sést fylgjan/fylgjurnar vel og belgjaskilveggurinn sem aðskilur fóstrin.

Hægðatregða er einn af meðgöngukvillunum sem gæti byrjað að gera vart við sig. Einnig geta breytingar á blóðrásarkerfi valdið því að blóðþrýstingurinn lækkar á þessu tímabili og því gætir þú fundið fyrir svima. Þetta getur einnig gerst þegar þú liggur á bakinu vegna þess að legið sem alltaf verður þyngra og þyngra þrýstir þá á stóru bláæðina í kviðarholinu sem flytur blóð til hjartans frá neðri hluta líkamans. Ef þú finnur fyrir svima þegar þú liggur á bakinu, skaltu snúa þér á aðra hvora hliðina. Efri brún legsins er nú á móts við naflann. Þegar þú þreifar á barninu geturðu fundið fyrir hinum ýmsu líkamshlutum.

Legið er á stærð við fótbolta og bumban stendur flott út í loftið en er nú líka orðin nokkuð þung. Fóstrin þrýsta meira og meira á þvagblöðruna svo þér gæti fundist þú endalaust þurfa að pissa. Aukin þyngd getur líka valdið sinadráttum í fótum, líka á nóttunni. Gerðu teygjuæfingar og passaðu að hafa hátt undir fótunum eins oft og þú getur. Sumar konur fá grindargliðnun á þessu tímabili, aðrar ekki fyrr en seinna á meðgöngunni og sumar sleppa alfarið við þann kvilla. Nú finna flestar konur fyrir hreyfingum hjá fóstrunum og spörkin fara að verða hluti af hversdeginum.

Fóstrið vegur nú um 630 grömm og lengd frá höfði að rófubeini er um 21 cm. Nú eru skilningarvit barnsins að vakna til lífsins. Eftir að það er fætt gæti það munað eftir lögunum sem þú ert að syngja fyrir það núna. Það er mögulegt að börn sem fæðast við 24 vikna meðgöngu geti lifað af fái þau notið umönnunar á nýburagjörgæslu en það er þó alls ekkert öruggt í þeim efnum.  Stærsta vandamálið er að lungun eru ekki nógu þroskuð og þess vegna þarf fyrirburinn aðstoð við öndun. Barnið er ennþá mjög grannt en fer að bæta á sig úr þessu. 

Fóstrin eru nú um 21 sm frá höfði niður á rass, um 28 sm niður á hæl og vega 600-700 grömm hvort. Höfuð þeirra eru 5,5 sm í þvermál. Þú getur byrjað að örva skilningarvit fóstranna og þau að bregðast við – svara rödd þinni. Þrátt fyrir að fóstrin líti þroskalega út, eru lungu þeirra ekki fullþroskuð og þau gætu enn tæplega lifað utan móðurkviðar.

Barnið getur verið farið að þrýsta á rifbeinin þín og einnig á meltingarveginn. Þú getur fundið fyrir verkjum í síðunum og nárunum vegna þess að legið er að stækka.

Líkami þinn og hormónar undirbúa sig nú fyrir fæðinguna. Hjá sumum konum lekur broddmjólk úr brjóstunum seinni hluta meðgöngunnar en aðrar geta ekki kreist einn dropa úr brjóstunum. Hvorutveggja er eðlilegt og hefur ekkert forspárgildi um hæfni þína til að gefa brjóst. Helst lekur úr brjóstunum þegar þú sérð aðra konu gefa brjóst, heyrir barn gráta eða ert kynferðislega örvuð.

Mál frá lífbeini upp á legbotn er um 28-30 sm þó svo að þú sért aðeins 24 vikur gengin. Ef þú gengur með eitt barn, hefði þessi legbotnshæð gefið til kynna að þú værir komin 30 vikur á leið. Legið þrýstir nú á öll kviðar- og brjóstholslíffæri. Þörmunum er ýtt út til hliðanna, maganum er ýtt upp og lungunum er þrýst saman. Þú verður fljótt södd þegar þú borðar vegna þess að maginn er undir þrýstingi en þú verður svöng fljótt aftur. Líkami þinn er undir álagi, þú andar ört og t.d. þegar þú talar í símann virkar þú móð. 

Barnið vegur nú um 720 grömm og lengd frá höfði að rófubeini er um 22,5 sm. Barnið samsvarar sér mjög vel og líkist nú nýfæddu barni. Það er nú þegar búið að koma sér upp sínu svefnmynstri og er venjulega vakandi þegar þú sefur og sefur þegar þú vakir því hreyfingar þínar hafa róandi áhrif á barnið. Barninu gæti brugðið við háværa tónlist og byrjað að hreyfa sig. 

Börnin eru nú um 22 sm frá höfði niður á rass, um 30 sm niður á hæl og vega um 700-750 grömm hvort. Beinin eru að verða harðari og þegar börnin hreyfa sig bungar maginn á þér út. Börnin eru „aktíf“ í lengri tíma og þér finnst þú finna spörk út um allt.

Hugsaðu vel um þig. Mundu að þú þarft að hvílast vel en einnig að hreyfa þig. 

Sumar konur fá blöðrubólgu án þess að vita af því. Vanalega lýsir blöðrubólga sér sem sársauki við þvaglát en ófrískar konur geta haft blöðrubólgu án einkenna. Blöðrubólga hjá barnshafandi konum getur lýst sér sem aukin þvaglátsþörf eða óþægilegir fyrirvaraverkir. Ef þú finnur fyrir þessum einkennum skaltu segja ljósmóðurinni þinni eða lækninum frá þeim og þá mun þvagið verða rannsakað. Mundu að drekka vel af vökva til að þvagblaðran fái góða skolun og pissa eftir samfarir svo að bakteríur sem mögulega hafa nuddast upp í þvagrásaropið við samfarirnar, skolist út áður en þær ná bólfestu.

Hjartað í þér hefur stækkað og getur nú dælt 30% meira blóði, sem þú hefur fengið á meðgöngunni. Legið er á stærð við stórt grasker og stækkar nú ört. Sumar konur fá blöðrubólgu án þess að vita af því. Vanalega lýsir blöðrubólga sér sem sársauki við þvaglát en ófrískar konur geta haft blöðrubólgu án einkenna. Blöðrubólga hjá barnshafandi konum getur lýst sér sem aukin þvaglátsþörf eða óþægilegir fyrirvaraverkir. Ef þú finnur fyrir þessum einkennum skaltu segja ljósmóðurinni þinni eða lækninum frá þeim og þá mun þvagið verða rannsakað. Mundu að drekka vel af vökva til að þvagblaðran fái góða skolun og pissa eftir samfarir svo að bakteríur sem mögulega hafa nuddast upp í þvagrásaropið við samfarirnar, skolist út áður en þær ná bólfestu.

Barnið vegur nú um 820 grömm og lengd frá höfði að rófubeini er um 23 sm. Á næstu vikum mun barnið bæta á sig fitu og vöðvamassa. Með hverri viku sem nú líður aukast möguleikar á að barnið lifi af ef það fæðist fyrir tímann. Þótt augun séu enn lokuð getur barnið greint birtu. Nú getur það einnig fundið lykt og greint mismunandi raddir.

Börnin eru nú um 23 sm frá höfði niður á rass, um 31 sm niður á hæl og vega um 750-800 grömm hvor. Fætur þeirra eru um 5 sm. Hárið á höfðinu hefur vaxið og hárlínan er orðin greinileg. Augun eru nú fullþroskuð og geta greint á milli birtu og myrkurs. Húð barnanna er enn rauð og krumpuð og hjartsláttur þeirra er 120-160 slög á mínútu.

Nú hefst þriðji þriðjungur meðgöngunnar! Mundu eftir að drekka vel af vatni. Það getur verið gott að setja fæturna upp á stól þegar þú situr.

Nú ertu líklegast komin með myndarlega kúlu. Þá er mikilvægt að passa uppá bakið á sér því að þyngdarpunkturinn breytist þannig að þú átt í hættu á að verða fött. 

Barnið vegur nú um 920 grömm og lengd frá höfði að rófubeini er um 24 sm. Þar sem barnið hefur nú stækkað mikið fer að verða þrengra um það í leginu. Börn sem fæðast við 27 vikna meðgöngu hafa góðar líkur á að lifa af. Barnið hefur stundað öndunaræfingar af og til en nú verða þessar öndunaræfingar reglulegri og stöðugri. Nú hafa myndast fellingar á yfirborði heilans sem nú þroskast mjög hratt. Það er rétt að geta þess að ef barn fæðist fyrir tímann heldur þroskinn áfram utan legsins en börnin eru þá venjulega höfð í hitakassa og eru tengd við öndunarvél. 

Börnin vaxa hratt núna og eru um 24 sm frá höfði niður á rass, 32 sm niður á hæl og vega um 900-1000 grömm hvort. Höfuð þeirra eru um 6,5 sm í þvermál. Bragðlaukar þeirra eru að verða þroskaðir og þeir myndu finna mun ef legvatnið myndi skipta um bragð. Lungun sem byrjuðu að þroskast í 6. viku geta nú fljótlega tekið upp súrefni og útskilið koldíoxíð úr blóðinu. Ef börnin myndu fæðast í dag, myndu þau þó enn þurfa hjálp við öndun.

Broddurinn gæti farið að leka úr brjóstunum en hann myndast yfirleitt á um 16. viku meðgöngunnar. Allur gangur er þó á því hvort og hversu mikið lekur úr brjóstunum á meðgöngu.

Nú eru þrír mánuðir í áætlaðan fæðingardag og í næstu viku ertu komin á síðasta þriðjung meðgöngunnar. Hafir þú ekki gefið vinnuveitanda þínum upp áætlaðan fæðingardag, á hann rétt á því nú. Þú getur fengið skriflega staðfestingu á áætluðum fæðingardegi hjá ljósmóðurinni þinni.

Barnið vegur nú um 1 kíló og lengd frá höfði að rófubeini er um 25 sm. Barnið getur verið byrjað að hiksta og gerir það oftast þegar þú ert að hvíla þig. Augun eru að byrja að opnast og barnið er nú þakið fósturfitu. Á næstu vikum mun barnið stækka meira og samsvara sér betur og betur. 

Börnin eru nú um 25 sm frá höfði niður á rass, 34 sm niður á hæl og vega um 1000-1100 grömm hvor. Höfuð þeirra eru um 6,8 sm í þvermál. Þau byrja nú að dreyma og margir vilja meina að meðvitund þeirra vakni um þetta leyti.

Nú getur verið erfitt að finna þægilega stellingu til að sofa í. Yfirleitt er ekki mælt með því að konur á síðasta þriðjungi meðgöngu liggi á bakinu vegna þess að þyngdin frá barninu í leginu getur þrýst á stóru bláæðina sem liggur meðfram hryggnum. Þetta getur valdið vanlíðan hjá móðurinni og lélegra blóðflæði um fylgjuna til barnsins. Ef þig langar að liggja á bakinu getur þú sett kodda undir hægri mjöðmina því þannig léttir á þrýstingnum. Notaðu kodda til stuðnings til að koma þér vel fyrir svo þú getir hvílst. 

Börnin þrýsta nú enn meira á þindina, lifur, maga, þvagblöðru og þarma. Legbotninn er nú fimm fingurbreiddum undir bringspölunum. Gættu að mataræðinu, það er aldrei of seint að breyta næringarvenjum.

Barnið vegur nú um 1.15 kíló og lengd frá höfði að rófubeini er um 26 sm. Barnið hefur nú bætt á sig og er að verða bústnara. Öndunaræfingarnar eru ennþá reglulegri og stöðugri með minni hvíldum inn á milli. 

Börnin eru nú um 26 sm frá höfði niður á rass, 35 sm niður á hæl og vega um 1100-1300 grömm hvort. Þau eru orðin kringlóttari í útliti og höfuð þeirra eru orðin um 7 sm í þvermál. Náttúran er ótrúleg; nýrnahettur barnanna framleiða karlhormón sem breytist í fylgjunni í kvenhormónið estrógen. Það hormón setur af stað framleiðslu á hormóninu prólaktín sem er mjólkurmyndunarhormón. Þannig tryggja börnin sér óbeint næringu eftir fæðinguna.

Ef börnin fæðast núna, eiga þau góða möguleika á að lifa.

Brjóstin á þér eru enn að stækka. Þú gætir byrjað að finna fyrirvaraverki þó að flestar konur finni ekki fyrir þeim fyrr en á síðustu vikunum. Raunverulegir hríðverkir standa yfir í u.þ.b. eina mínútu og koma á fimm mínúntna fresti eða minna og standa yfir í a.m.k. klukkustund. Fyrirvaraverkir standa styttra yfir, eru ekki eins sárir og koma óreglulega.

Nú er þyngdaraukning þín líklegast orðin talsverð. Hún er ekki endilega í takt við þyngd barnanna, heldur er mesta þyngdaraukningin í formi vökva; blóðvökvi, bjúgur og legvatn, en einnig tekur legið, fylgjan, brjóstin og barnið til sín ásamt auka orkuforða. Það er mjög mikilvægt að þú farir ekki í megrun á meðgöngu.

Liðbönd og sinar verða teygjanlegri en áður til að undirbúa líkamann fyrir fæðinguna.

Barnið vegur nú um 1,3 kíló og lengd frá höfði að rófubeini er um 27 sm. Á næstu vikum mun barnið bæta á sig fitu í meira mæli en áður. Húðin er ennþá svo krumpuð að það er nóg pláss fyrir meiri fitu undir húðinni. Fósturhárin fara nú að minnka og augun hafa opnast alveg. Hiksti barnsins verður meira áberandi. 

Börnin eru nú um 27 sm frá höfði niður á rass, 36 sm niður á hæl og vega um 1300-1400 grömm hvort. Tvíburar vaxa eins og einburar fram að þessari viku en héðan í frá vaxa þau aðeins minna en einburar. Börnin geta nú æft sig í að fókusa. Augnabrúnir og augnhár eru nú fullþroskuð. Fósturhár sem hafa þakið tvíburana, byrja nú að detta af. Tvíburarnir sjúga oft á sér þumlana.

Nú gætu farið að komið í ljós slit á húðinni á maganum en það er ekkert víst. Nú stendur kúlan alltaf meira og meira út í loftið og þess vegna þarftu að gæta að jafnvæginu.

Nú eru athafnir þínar líklegasst farnar að ganga hægar fyrir sig og þú ert móð þrátt fyrir að lungnarúmmál þitt hafi aukist um 50%. En þó svo að þú eigir erfitt með að draga andann nægilega djúpt, fá börnin nægt súrefni.

Þú hefur örugglega þörf fyrir mörg hvíldarhlé yfir daginn – taktu þau og njóttu! En á milli hvíldanna er gott að þú haldir þér í formi. Það er langt í fæðinguna ennþá. Hvíldu þig eins og þú þarft en reyndu að lifa eðlilegu lífi þess á milli. 

Barnið vegur nú um 1,5 kíló og lengd frá höfði að rófubeini er um 28 sm. Barnið getur blikkað eða lokað augunum t.d. þegar sterkt ljós lýsir á kúluna. Heilastarfsemi barnsins er mjög virk. Barnið er yfirleitt sofandi þegar þú ert vakandi en vakandi þegar þú ert sofandi. 

Börnin eru nú um 28 sm frá höfði niður á rass, 37 sm niður á hæl og vega um 1500 g hvort. Höfuð þeirra eru um 7,8 sm í þvermál. Þau eru nú orðin svo stór að þau eiga erfitt með að hreyfa sig án þess að ýta við hvort öðru. Bumban þín getur fengið hina undarlegustu lögun og þegar þú liggur getur þú oft séð hvernig þau liggja í sitt hvorri hliðinni á þér. Börnin hafa nú þrjú forgangsverkefni: að vaxa, auka vöðvastyrkinn og gera öndunaræfingar.

Lungun þín eru að styrkjast en þrátt fyrir það gætir þú fundið fyrir mæði vegna þrýstingsins á brjóstkassann frá kviðarholinu. Það er ekki svo langt eftir en barnið á eftir að taka út mikilvægan þroska.

Ef þig klæjar í bumbuna þá skaltu forðast að klóra þér með nöglunum, það ertir húðina og veldur meiri kláða, notaðu heldur handklæði við að klóra þér. Maki þinn getur líklegast fundið börnin sparka utanfrá á þessum tímapunkti, en það getur krafist þolinmæði.

Þú skalt forðast að liggja flöt á bakinu í lengri tíma, það getur valdið svima því þyngdin af leginu klemmir æðar í kviðarholinu og hindrar blóðstreymi. Hafðu þó ekki áhyggjur þó þú vaknir á bakinu á nóttunni eða eftir nóttina, ef þú ætlar að halda áfram að sofa skaltu þó snúa þér á hliðina.

Barnið vegur nú um 1,7 kíló og lengd frá höfði að rófubeini er um 28 sm. Lungu barnsins eru líka að styrkjast en þau eru ekki tilbúin ennþá. Nú er fituforði barnsins orðin meiri þó að það sé grannt ennþá. Barnið er þakið fósturfitu. Ef það kæmi í heiminn í núna gæti það opnað augun en gæti þó ekki séð í fókus. 

Börnin eru nú um 29 sm frá höfði niður á rass, 39 sm niður á hæl og vega um 1600 grömm hvort. Líffærin þroskast, fitulag eykst undir húðinni og höfuð þeirra eru um 8 sm í þvermál. Bragðlaukar þeirra kunna vel að meta sætt bragð og eru tilbúnir fyrir sæta móðurmjólkina.

Þú ert örugglega komin með mjög myndarlega kúlu og naflinn stendur eflaust út. Ef til vill ertu núna að hugsa um hvort mögulega komist bara meira fyrir þarna inni!

Þú getur fundið fyrir vökvasöfnun í líkamanum, hringir gætu farið að þrengja að og ef þú notar gleraugu gætu spangirnar þrengt að. Kannski þyrftu skórnir líka að vera einu til tveimur númerum stærri en vanalega. Þá gæti verið gott að ganga um á sandölum, ef aðstæður leyfa.

Barnið vegur nú um 2 kíló og lengd frá höfði að rófubeini er um 29 sm. Allt sem barnið þarfnast núna er meira af efninu „surfactant“ sem þarf að þekja lungun svo og meiri fitu. Það á mjög mikla möguleika á að lifa af ef það myndi fæðast núna. Barnið er nú farið að blikka augunum og byrjað að fókusera á hluti nálægt sér s.s. eigin útlimi og naflastreng.  

Börnin eru nú um 29 sm frá höfði niður á rass, um 40 sm niður á hæl og vega um 2 kíló hvort. Skilningarvitin þroskast þannig að nú geta tvíburarnir séð, fundið snertingu, smakkað og heyrt; heyrt meðal annars hjartsláttinn þinn, garnagaulið og röddina þína. Ef þú finnur litla kippi í maganum er það ekki hjartsláttur barnanna heldur vegna þess að þau eru með hiksta.

Nú mun barnið nýta sér allt það pláss sem það mögulega getur og þrýsta á allt sem það getur, til dæmis lungun. Ef þér finnst erfitt að ná andanum getur hjálpað að sitja eða standa. Ef þú hefur áhuga á fara á námskeið til undirbúnings fæðingunni eða foreldrahlutverkinu þá er ekki seinna vænna en að drífa sig. Það er líka tímabært að byrja að taka til föt á barnið.

Legið nær nú upp undir bringspalir. Þyngd beggja barnanna gerir það að verkum að þú þarft að hvíla þig oft á dag. Æðahnútar allt frá skapabörmum og niður í fætur eru algengir hjá tvíburamæðrum. Daglegar kálfavöðvaæfingar hjálpa mikið, sem og gott fótanudd.

Barnið vegur nú um 2,1 kíló og lengd frá höfði að rófubeini er um 30 sm. Barnið er ansi upptekið við að undirbúa sig fyrir lífið utan legsins. Það æfir sig að sjúga, gerir öndunaræfingar, blikkar augunum, snýr höfðinu, tekur utan um það sem það nær í (hina höndina og naflastrenginn) og réttir úr fótunum. Húð barnsins er að verða mjög mjúk og ekki eins gegnsæ. 

Börnin eru nú um 30 sm frá höfði niður á rass, 42 sm frá höfði niður á hæl og hvort um sig vegur um 2,1 kíló. Húð þeirra er ekki lengur gegnsæ og þunn, heldur bleik og líkist marsípan. Ef börnin hafa hugsað sér að bjóða heiminum góðan daginn í þessari viku, munu þau ekki vera stoppuð af. Langflest eru nú tilbúin til þess að anda upp á eigin spýtur.

Barnið er farið að þrýsta mikið á magann þinn svo kannski þarftu að borða minna í einu en oftar. Ef þú ert með bjúg sem getur verið alveg eðlilegt þá eru skórnir ef til vill orðnir of þröngir.  Það getur verið gott að vera í sandölum ef aðstæður leyfa. Það er gott að ganga eitthvað á hverjum degi ef þú getur. Til að minnka bjúg á fótum er gott að sitja þegar tækifæri gefst og setja fætur upp á eitthvað eða jafnvel ennþá betra að leggjast og setja fæturna aðeins hærra. Það getur einnig hjálpað að gera léttar fótæfingar svo sem að snúa ökklunum í hringi og teygja og rétta úr fótunum til skiptis. Sund er einnig gott til að draga úr bjúg og getur veitt slökun og vellíðan.

Nú þegar þú veist að börnin eru að verða nógu þroskuð til þess að lifa hjálparlaust utan móðurkviðar, gætir þú farið að hugsa meira um fæðinguna. Tilfinningalega getur þú sveiflast á milli gleði, kvíða og spennu.

Barnið vegur nú um 2,3 kíló og lengd frá höfði að rófubeini er um 31 sm. Nú er barnið komið með táneglur og neglurnar á fingrunum geta náð fram fyrir fingurgómana, barnið getur því klórað sig nú þegar. 

Börnin eru nú um 31 sm frá höfði og niður á rass, 43 sm frá höfði niður á hæl og vega um 2,2 kíló hvort. Héðan í frá þyngjast þau mjög hratt eða um 150-200 grömm á viku. Ef börn fæðast í þessari viku meðgöngu, lifa langflest án nokkurra vandamála, m.a. vegna þess að lungu þeirra eru nú næstum fullþroskuð.

Það er ekki óeðlilegt að þú finnir fyrir verulegri þreytu. Hlustaðu á líkamann og hvíldu þig ef þú ert þreytt.

Á síðustu vikum meðgöngunnar gætir þú fundið dofa í fingrunum öðru hvoru. Það er vegna þess að þú hefur meiri vökva í líkamanum. Dofinn er óþægilegur en ekki hættulegur og er vegna þess að vökvi þrengir að taugum í úlnliðnum. Oftast eru þessi óþægindi mest á morgnanna en líða hjá þegar líður á daginn. Kannski ertu með þó nokkra fyrirvaraverki núna. Ólíkt hríðum, eru fyrirvaraverkir óreglulegir en geta verið óþægilegir í lok meðgöngu. Þú þarft jafnvel að staldra við og bíða uns þeir líða hjá. Fyrirvaraverkir mýkja og stytta leghálsinn og hjálpa tvíbura A við að færa sig neðar í mjaðmagrindina. Dragðu andann djúpt, inn um nefið, djúpt niður í magann og út um munninn á meðan þú slakar vel á líkamanum. Svona öndun er líka gott að nota í fæðingunni þegar hríðarnar byrja. Ekki finna allar tvíburamæður fyrir fyrirvaraverkjum.

Barnið vegur nú um 2,5 kíló og lengd frá höfði að rófubeini er um 32 sm. Lungu barnsins hafa enn ekki náð fullum þroska en það hefur bætt á sig heilmikilli fitu. Ef barnið er ekki komið í höfuðstöðu núna þá ætti það að gerast fljótlega. 

Börnin eru nú um 32 sm frá höfði niður á rass, 45 sm frá höfði niður á hæl. Þyngdin er einstaklingsbundin en er oftast í kringum 2,5 kíló á hvoru barni. Höfuð barnanna eru nú á stærð við kókoshnetur. Börnin eru nú næstum fullburða og munu líklega ekki þurfa hjálp við öndun ef þau fæðast núna.

Það gæti lekið vökvi úr brjóstunum þínum. Það getur lekið við það að þú heyrir barn gráta en það getur einnig lekið alveg upp úr þurru. Það sem lekur er broddurinn sem inniheldur prótein og mótefni. Broddurinn er hin fullkomna fæða fyrir nýfætt barn, það besta sem barnið fær áður en mjólkin fer að myndast. Barnið getur ekki hreyft sig mikið um þar sem plássið er alltaf að verða minna og minna. Spörkin og bylturnar eru hins vegar kraftmikil. Nú er mjög mikilvægt fyrir þig að fá eins mikla hvíld og svefn og þú mögulega getur. Fæðingin verður auðveldari og þú verður fljótari að jafna þig ef þú ert vel úthvíld.

Undir lok meðgöngunnar getur þú reiknað með að börnin vegi 2,5-3,5 kg, legvatn um 2 kg, fylgja/fylgjur um 1,5 kg, leg og auka þyngd í brjóstum um 3 kg, auka blóð í líkamanum um 2 kg, aukinn vökvi í líkamsvefjunum um 1,5 kg og þykknun af fitulagi 2-5 kg.

Flestir tvíburar hafa nú sett sig í þær stellingar sem þeir fæðast í og líkaminn „æfir sig“ í að byrja í fæðingu, m.a. með auknum fyrirvaraverkjum.

Barnið vegur nú um 2,8 kíló og lengd frá höfði að rófubeini er um 32,5 sm.Barnið heldur áfram að þyngjast. Litlu lungun eru að verða tilbúin til að starfa. Barnið hefur nú þétt grip með höndunum og kyngir um 750 ml af legvatni á dag. 

Börnin eru nú um 33 sm frá höfði niður á rass, 46 sm frá höfði niður á hæl og vega um 2,8 kíló hvort. Tvíburarnir líkjast nú fullburða börnum, sem ekki eru lengur hrukkuð. Margir tvíburar fæðast í þessari viku meðgöngu og fæstir þeirra þurfa öndunarhjálp.

Þú hefur líklega mikla þörf fyrir að vera í hreiðurgerð! Margar konur finna hjá sér þörf fyrir að vera að þrífa allt hátt og lágt. Passaðu þig bara á því að vera ekki að standa upp á stól eða tröppu alveg sama hversu mikið ryk þér finnst vera þarna uppi. Mundu að það er mikilvægt að hvíla þig vel og að létt hreyfing s.s. stuttar gönguferðir eru af hinu góða.

Líkami þinn er að verða tilbúinn í fæðingu. Leghálsinn er oft orðinn mjúkur á þessu tímabili og hefur jafnvel byrjað að opna sig aðeins. Þú ert kannski aum í grindinni og getur átt erfitt með svefn.

Í íslenskum leiðbeiningum um barneignarþjónustu í tvíburameðgöngu sem unnar eru af vinnuhóp ljósmæðra og fæðingalækna, er mælt með gangsetningu við 37-38 vikur hjá tvíburum með þykk belgjaskil en við 36-37 vikur hjá tvíburum með þunn belgjaskil. Rannsóknir benda til þess að útkoma fæðinga um leggöng sé jafngóð og fæðinga með keisaraskurði hjá tvíburum eftir 34 vikur ef börnin vega 2000 grömm eða meira og eru í viðeigandi stellingu í móðurkviði. Mælt er með keisaraskurði hjá börnum sem eru í sama líknarbelg (engin belgjaskil) og í þríburaþungunum.

Þegar þessi vika hefst er barnið fullburða þ.e.a.s. fullþroskað. Fósturhárin eru að mestu leyti dottin af en fósturfitan er ennþá til staðar. U.þ.b. 14 grömm af fósturfitu tapast nú á hverjum degi. Í ristli barnsins er heilmikið af fósturhægðum. Barnið vegur nú um 2,9 kíló og lengd frá höfði að rófubeini er um 33 sm.

Börnin eru nú um 34 sm frá höfði niður á rass, 48 sm frá höfði niður á hæl og vega um 2,9 kíló hvor. Tvíburarnir þyngjast nú um 30 grömm daglega. 

Leghálsinn gæti verið farinn að styttast og undirbúa sig þannig fyrir að opnast. Þú gætir fundið meira fyrir samdráttum í leginu en einnig gætir þú fundið fyrirvaraverki. Samdrættir lýsa sér þannig að kúlan verður hörð án þess að konan verði vör við verki. Fyrirvaraverkir eru samdrættir ásamt verkjum sem koma óreglulega og standa oft stutt yfir. Verkirnir eru ekki óbærilegir en óþægilegir. Fyrirvaraverkir hætta oft við hvíld. Það er talið að fyrirvaraverkir geri gagn því þeir undirbúa leghálsinn með því að mýkja hann. Fyrirvaraverkir eru algengari hjá konum sem fætt hafa áður. Byrjandi fæðing lýsir sér með samdráttum ásamt verkjum, oft kallað hríðir eða fæðingarhríðir. Hríðirnar koma reglulega, lagast ekki í hvíld og aukast smám saman, styttra verður á milli þeirra og hver hríð varir lengur. Legvatn getur farið í byrjun fæðingar án þess að hríðir komi strax í kjölfarið en algengara er að legvatn fari í lok útvíkkunartímabils.

Ef þú hefur ekki enn fætt, er ástæðan líklega sú að leghálsinn er ekki enn tilbúinn og börnin hafa það gott.

Barnið vegur nú um 3.2 kíló og lengd frá höfði að rófubeini er um 34 sm. Kynfæri barnsins eru óvenju stór en það er vegna áhrifa frá þeim hormónum sem þú framleiðir. Þetta jafnar sig nokkrum dögum eftir fæðingu. Nú hægir aðeins á þyngdaraukningu barnsins og undirbúningur fyrir fæðinguna hefst af fullum krafti. 

Börnin eru nú um 34 sm frá höfði niður á rass, 50 sm frá höfði niður á hæl og vega frá 2,5-3,5 kíló hvort.

Þetta er vikan sem allir hafa beðið eftir! Í lok þessarar viku ertu „á tíma“! Það er samt ekki þar með sagt að þessi tími henti barninu þínu enda er þetta bara meðaltals tími og í raun mjög ólíklegt að barnið komi akkúrat í heiminn á „settum degi“!

Vel er fylgst með líðan þinni og barnanna og fæðingarlæknir og ljósmóðir meta í samráði við þig, hvort ástæða sé til að gagnsetja fæðinguna, sé hún ekki þegar komin í gang.

Barnið vegur nú um 3,5 kíló og lengd frá höfði að rófubeini er um 35 sm. Barnið er kringluleitara og feitara og í sjálfu sér tilbúið að fæðast. Nú er það 200 sinnum þyngra en það var á 12. viku. 

Meðgöngudagatal

Reikna fæðingardag

Má	Þr	Mi	Fi	Fö	La	Su

Má	Þr	Mi	Fi	Fö	La	Su